Δείτε εδώ σχετική παρουσίαση του Ιωάννη Τζάρτζα από την Ενημερωτική ομιλία: “Παθήσεις του Θυρεοειδούς Αδένα” που οργάνωσε το ΙΑΣΩ Θεσσαλίας υπό την αιγίδα του Ιατρικού Συλλόγου Λάρισας – “Ο Ιπποκράτης”
Ορισμός
Οι όζοι του θυρεοειδούς αδένα παρουσιάζονται ως διογκώσεις του θυρεοειδικού παρεγχύματος και ανιχνεύονται με την ψηλάφηση ή την επισκόπηση ως τυχαία ευρήματα σε ποσοστό περίπου 8 % του γενικού πληθυσμού. Με τις νεότερες τεχνικές υπερηχογραφίας υψηλής ευκρίνειας εντούτοις το ποσοστό αυτό ανέρχεται σε 20 έως και 68% ειδικά σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, ενώ συχνά συναντώνται περισσότεροι από ένας όζοι.
Βρογχοκήλη ονομάζεται κάθε διόγκωση του θυρεοειδούς ανεξαρτήτως αιτιολογίας. Το συχνότερο αίτιο Βρογχοκήλης ήταν παλαιότερα η έλλειψη του ιωδίου στην διατροφή, αλλά σήμερα που χρησιμοποιείται ευρέως το ιωδιούχο αλάτι, οι Βρογχοκήλες οφείλονται συνήθως στην υπέρ- ή υπολειτουργία του θυρεοειδούς, σε αυτοάνοσες κυρίως θυρεοειδίτιδες, γονιδιακούς παράγοντες ή σε όζους που δημιουργούνται μέσα στον θυρεοειδή, όπως για παράδειγμα η πολυοζώδης Βρογχοκήλη.
Συμπτώματα
Συνήθως οι όζοι , όπως και η βρογχοκήλη, είναι ασυμπτωματικοί, δεν προκαλούν δηλαδή καμία ενόχληση και ανευρίσκονται σε τυχαίο έλεγχο. Σπάνια εάν είναι πολύ μεγάλοι ή και κακοήθεις μπορούν να προκαλούν δυσφαγία , δυσκαταποσία, βράγχος φωνής, αίσθημα βάρους στο λαιμό.
Η κλινική σημασία των θυρεοειδικών όζων έγκειται στην ανάγκη αποκλεισμού του καρκίνου του θυρεοειδούς, που εμφανίζεται σε 8-15% των περιπτώσεων με βάση την ηλικία, το φύλο, το ιστορικό ακτινοβολίας στην περιοχή του λαιμού, το οικογενειακό ιστορικό και άλλους παράγοντες.
Διάγνωση
Λίγοι όζοι και συνήθως αυτοί που είναι αρκετά μεγάλοι > 2-3 εκ. είναι ορατοί ή μπορούν να ψηλαφηθούν.
Συνεπώς Υπερηχογράφημα τραχηλικής χώρας θα πρέπει να διενεργείται σε όλους τους ασθενείς με υποψία όζων του θυρεοειδούς αδένα. Το υπερηχογράφημα είναι μια ανώδυνη, ασφαλής απεικονιστική εξέταση για τη διενέργεια της οποίας δεν απαιτείται κάποια ιδιαίτερη προετοιμασία του ασθενούς. Στα χέρια ενός έμπειρου εξεταστή η υπερηχοτομογραφία μπορεί να προσφέρει χρήσιμες πληροφορίες σχετικά με την παρουσία όζων και πιο συγκεκριμένα σχετικά με τη θέση, το μέγεθος, το σχήμα, την ηχοϊκότητα, την αγγείωση και τα όρια ενός όζου, καθώς και την παρουσία επασβεστώσεων, παθολογικών λεμφαδένων και άλλων χαρακτηριστικών που καθιστούν έναν όζο ύποπτο και την περαιτέρω διερεύνηση απαραίτητη.
Στα πλαίσια της απεικονιστικής διερεύνησης ενός θυρεοειδικού όζου συνιστάται και η διενέργεια ενός σπινθηρογραφήματος με ραδιοσημασμένο ιώδιο ιδιαίτερα στην περίπτωση χαμηλής ΤSH, οπότε η διαφοροποίηση ανάμεσα σε έναν „θερμό“ (όζος με αυξημένη πρόσληψη ραδιονουκλιδίου) και σε έναν „ψυχρό¨ όζο (όζος με χαμηλή ή χωρίς πρόσληψη ραδιονουκλιδίου). Αυτή η διαφοροποίηση είναι εξαιρετικά χρήσιμη από θεραπευτικής άποψης καθώς „θερμοί¨ όζοι αντιστοιχούν σε αυτόνομα αδενώματα, τα οποία κατά κανόνα είναι καλοήθη και δεν απαιτούν περαιτέρω διευκρίνηση με βιοψία λεπτής βελόνης.
Σε περίπτωση που ένας θυρεοειδικός όζος κριθεί ύποπτος για κακοήθεια και πληροί τα κριτήρια, που έχουν τεθεί από τη διεθνή επιστημονική κοινότητα για περαιτέρω διευκρίνηση, ο θεράπων ενδοκρινολόγος θα συζητήσει μαζί σας την διενέργεια μιας βιοψίας του θυρεοειδικού όζου με τη βοήθεια λεπτής βελόνης (FNA). Η βιοψία λεπτής βελόνης είναι μια απόλυτα ασφαλής, σχεδόν ανώδυνη εξέταση, κατά την οποία με τη βοήθεια μιας λεπτής βελόνης υπό συνεχή υπερηχογραφική καθοδήγηση λαμβάνονται κύτταρα ή υγρό από το παρέγχυμα του ύποπτου όζου και στέλνεται για κυτταρολογική εξέταση.
Ένα επιπλέον διαγνωστικό μέσο είναι πλέον η ελαστογραφία, μία ανώδυνη τεχνική μέτρησης της ελαστικότητας του όζου με τον υπερηχογράφο, γενικά μαλακοί όζοι είναι συχνότερα καλοήθεις, ενώ αντίθετα σκληροί όζοι πιο ύποπτοι για κακοήθεια.
Αιτιολογία
Τα πιο συχνά αίτια εμφάνισης όζων είναι οι θυρεοειδίτιδα, η ιωδιοπενία, η κληρονομικότητα, μεγάλη έλλειψη βιταμινών ή σιδήρου, ακτινοβολίες, διατροφή πλούσια σε συντηρητικά, η εμμηνόπαυση και η προχωρημένη ηλικία. Βέβαια συνήθως το αίτιο είναι ασαφές και ως εκ τούτου δεν υπάρχει και κάποια συγκεκριμένη πρόσληψη. Εμφανίζονται πιο συχνά σε γυναίκες άρα κάποιο ρόλο παίζουν λογικά και τα οιστρογόνα.
Αντιμετώπιση
Σε όζους με καλοήθη χαρακτηριστικά συνήθως επαρκεί η τακτική της απλής παρακολούθησης π.χ σε ετήσια βάση.
Ύποπτοι, όζοι, όζοι με σαφή αύξηση μεγέθους , ευμεγέθεις όζοι που προκαλούν αισθητικά προβλήματα ή κακοήθεις όζοι πρέπει να χειρουργούνται (συνήθως ολική θυρεοειδεκτομή, με συνήθως πλήρη ίαση της νόσου).
Η παλαιότερη τακτική με χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής θυροξίνης, είναι πλέον αμφιλεγόμενη και έχει αποδειχθεί ότι έχει συνήθως φτωχά αποτελέσματα στη μείωση μεγέθους των όζων, συν τον κίνδυνο φαρμακευτικών παρενεργειών π.χ ταχυκαρδίες. Αυτή η φαρμακευτική αντιμετώπιση βοηθάει μόνο όταν συνυπάρχει υποθυρεοειδισμός π.χ σε θυρεοειδίτιδα Ηashimoto.
Θερμοί όζοι που προκαλούν υπερθυρεοειδισμό αντιμετωπίζονται αρχικά φαρμακευτικά με θυρεοστατικά και στη συνέχεια συνήθως ή με χειρουργείο ή με ραδιοϊώδιο.
